21 °C Argos, GR
29 Μαρτίου 2024

Η ιστορία του ψωμιού μέσα από σπάνιο φωτογραφικό υλικό

Η ιστορία του ψωμιού ξεκινάει πριν από 30.000 χρόνια στην Ευρώπη.

Το πρώτο ψωμί που φτιάχτηκε πιθανόν να ήταν μια εκδοχή πάστας σιτηρών, φτιαγμένης από καβουρδισμένους και αλεσμένους κόκκους δημητριακών και νερό, και μπορεί να προέκυψε τυχαία κατά το μαγείρεμα ή και σκόπιμα μετά από πειραματισμό με αλεύρι ολικής αλέσεως και νερό. Το πιο πιθανό είναι να ήταν άζυμο.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου τα δημητριακά ήταν μια από τις πολλές πηγές τροφίμων, καθώς η δίαιτα των Ευρωπαίων βασιζόταν κυρίως σε τρόφιμα ζωικής προέλευσης.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Τα δημητριακά και το ψωμί έγιναν βασική τροφή στη Νεολιθική εποχή, περίπου 10.000 χρόνια πριν, όταν το σιτάρι και το κριθάρι ήταν ανάμεσα στα πρώτα φυτά που καλλιεργήθηκαν.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Η καλλιέργειά τους εξαπλώθηκε από τη Νοτιοδυτική Ασία στην Ευρώπη, τη Βόρειο Αφρική και την Ινδική χερσόνησο και έδωσε τη δυνατότητα στους ανθρώπους να γίνουν αγρότες και όχι κυνηγοί και τροφοσυλλέκτες.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες
Η εμφάνιση του ψωμιού με προζύμι τοποθετείται κατά πάσα πιθανότητα πάλι σε προϊστορικούς χρόνους, όμως οι πρώτες μαρτυρίες εντοπίζονται στην αρχαία Αίγυπτο.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Στην αρχαιότητα, η ιδέα ενός αυτοτελούς φούρνου που θα μπορούσε να προθερμανθεί, έχοντας μια πόρτα για πρόσβαση, φαίνεται να ήταν ελληνική.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Στην αρχαία Ελλάδα το ψωμί ήταν κριθαρένιο. Ο Σόλων είχε δηλώσει πως το σταρένιο ψωμί θα μπορούσε να ψηθεί μόνο σε μέρες γιορτής.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Τον 5ο αι. π.Χ. μπορούσε κανείς να αγοράσει ψωμί στην Αθήνα από αρτοποιείο, ενώ στη Ρώμη, οι Έλληνες αρτοποιοί έκαναν την εμφάνισή τους τον 2ο αι. π.Χ., όταν η Μικρά Ασία πέρασε στη Ρωμαϊκή κυριαρχία.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Η σημασία του ψωμιού στη διατροφή αντανακλάται και από το όνομα του υπόλοιπου γεύματος: ὄψον , δηλαδή συνοδεία ψωμιού, όποια κι αν ήταν αυτή.
Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες
Στο Μεσαίωνα, στην Ευρώπη, το ψωμί αποτελούσε όχι μόνο βασική τροφή, αλλά και μέρους του σερβίτσιου. Πιο συγκεκριμένα, ένα κομμάτι μπαγιάτικο ψωμί χρησιμοποιούταν σαν απορροφητικό πιάτο, που κατά την ολοκλήρωση του γεύματος μπορούσε να φαγωθεί, να δοθεί στους φτωχούς ή να ταϊστεί στα σκυλιά.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Μόλις τον 15ο αι. άρχισε να αντικαθίσταται από ξύλινες πιατέλες.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Για πολλές γενιές το άσπρο ψωμί προτιμούνταν από τους πλούσιους, ενώ οι φτωχοί έτρωγαν μαύρο (ολικής αλέσεως) ψωμί. Όμως, στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες τα πράγματα αντιστράφηκαν στα τέλη του 20ου αι., με το ψωμί ολικής αλέσεως να προτιμάται, εξαιτίας της υψηλής διατροφικής του αξίας, σε αντίθεση με το άσπρο που συνδέθηκε με άγνοια για τη διατροφή.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Στη σύγχρονη εποχή, η βιομηχανοποίηση του ψησίματος του ψωμιού αποτέλεσε ένα καθοριστικό βήμα για τη δημιουργία του σύγχρονου κόσμου.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Ο Otto Frederick Rohwedder θεωρείται ο πατέρας του ψωμιού σε φέτες (1912), ο οποίος κατάφερε το 1928 να εφεύρει μια μηχανή που τεμάχιζε και τύλιγε το ψωμί σε συσκευασία.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Μια άλλη σημαντική αλλαγή συνέβη το 1961, με την ανάπτυξη της μεθόδου Chorleywood, που χρησιμοποιούσε την έντονη μηχανική επεξεργασία της ζύμης για να μειώσει δραματικά την περίοδο της ζύμωσης και τον χρόνο που απαιτείται για να παραχθεί μια φραντζόλα, σε βάρος όμως της γεύσης και της θρεπτικής αξίας.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Αυτή η διαδικασία χρησιμοποιείται πλέον ευρέως σε μεγάλα εργοστάσια παγκοσμίως.
Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες
Οι Έλληνες ναυτικοί και έμποροι έφεραν το αιγυπτιακό αλεύρι στην Ελλάδα, όπου άρχισε και το ψήσιμο του ψωμιού. Περισσότερο δημοφιλές ήταν το λευκό ψωμί και μεταξύ των πόλεων υπήρχε πολύ έντονος ανταγωνισμός για το καλύτερο ψωμί.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Η Αθήνα «καμάρωνε» για τον Θεάριο, τον καλύτερο αρτοποιό της, το όνομα του οποίου βρισκόταν στα γραπτά πολλών συγγραφέων.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Αρτοποιεία εμφανίστηκαν κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. Ανάμεσα στις πολλές ποιότητες ψωμιού που παρασκευάζονταν στην αρχαία Ελλάδα ήταν ο ζυμίτης, από αλεύρι, νερό και προζύμι, ο άζυμος, από αλεύρι και νερό, ο σιμιγδαλίτης, από λεπτότατο αλεύρι προερχόμενο από καλής ποιότητας σιτάρι κλπ.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Από αρχαία κείμενα προκύπτει ότι οι Έλληνες προσέφεραν άρτους στους θεούς, στους οποίους ονόμαζαν θειαγόνους άρτους.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Στο ναό της Δήμητρας στην Ελευσίνα, κατά την εορτή των θεσμοφορίων, προσφερόταν στη θεά μεγάλος άρτος από τον οποίο η συγκεκριμένη γιορτή ονομαζόταν μεγαλάρτια.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες
Στο γερμανικό Μουσείο Ψωμιού που λειτουργεί στην πόλη Ουλμ, τα ωραιότερα εκθέματα είναι τέσσερα ελληνικά ειδώλια του 5ου αιώνα π.Χ., προερχόμενα από τη Βοιωτία, με γυναικείες μορφές.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Στα ειδώλια εικονίζεται το άλεσμα του σταριού σε γουδί, το πλάσιμο της ζύμης, το ψήσιμο του ψωμιού και οι άρτοι έτοιμοι προς πώληση και βρώση.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Να σημειωθεί ότι οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να βάζουν θαλασσινό αλάτι στο ψωμί για νοστιμιά.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Στην Καινή Διαθήκη περιγράφεται το θαύμα που έκανε ο Ιησούς Χριστός, που με πέντε άρτους και δύο ψάρια χόρτασε πέντε χιλιάδες ανθρώπους. Επίσης ο Χριστός παρομοίαζε τον εαυτό του στους μαθητές του σαν άρτο τον οποίον όποιος τρώει θα έχει ζωή αιώνια.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες

Στο Μυστικό δείπνο ο Ιησούς ευλόγησε ένα ψωμί, το έκοψε σε κομμάτια και είπε: «Λάβετε, φάγετε, αυτό είναι το σώμα μου». Μετά ευλόγησε το κρασί και έδωσε το ποτήρι του σε όλους και είπε: «Πιείτε από αυτό όλοι, αυτό είναι το αίμα μου». Στην προσευχή που έδωσε ο ίδιος ο Χριστός, υπάρχει αίτημα για τον άρτον τον επιούσιον.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες
Στην εκκλησία, χωρίς άρτο, δεν είναι δυνατόν να τελεσθεί θεία λειτουργία. Ο άρτος πρέπει να είναι καλά ζυμωμένος και να έχει την σφραγίδα του σταυρού και την επιγραφή ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΝΙΚΑ.

Ένα μέρος του άρτου χρησιμοποιείται από τον ιερέα για την ετοιμασία της Θείας Κοινωνίας (σε ανάμνηση του Μυστικού Δείπνου), και το υπόλοιπο κόβεται σε μικρά κομμάτια, τα αντίδωρα και μοιράζεται στους πιστούς στο τέλος της Θείας Λειτουργίας.

Η ιστορία του ψωμιού στην Ελλάδα μέσα από σπάνιες φωτογραφίες
Η ευλάβεια των ανθρώπων απέναντι στο ψωμί που ποτέ δεν πετούν, δείχνει τη σημασία του στη διαβίωση αλλά και στη θρησκευτική ζωή.

ΠΗΓΗ

Περισσότερα Άρθρα

Τα ζώδια σήμερα Παρασκευή 5 Ιουνίου

ΚΡΙΟΣ 21/03 – 20/04 Είστε αποφασισμένοι να φύγετε από ερωτικές καταστάσεις που σας πληγώνουν, χωρίς να δίνετε άλλες πιστώσεις χρόνου. Σίγουρα πιο κάτω σας περιμένει κάτι καλύτερο. ΤΑΥΡΟΣ 21/04 – 20/05 Θέλετε να ξεκαθαρίσετε όλα αυτά που δεν σας αφήνουν να εξελίξετε την αισθηματική σας σχέση. Σίγουρα κάτι ανάλογο θα κάνει και το συντροφικό σας […]

Κορονοϊός στην Αργολίδα: Εκτόξευση με 25 νέα κρούσματα

Η Αττική με τα συνηθισμένα «πρωτεία», η Θεσσαλονίκη που «τσιμπάει» εδώ και μέρες, η Κρήτη που «κοκκινίζει» και προκαλεί ανησυχία. Ο ΕΟΔΥ ανακοινώνει και σήμερα, Τρίτη 20.07.2021, το πού ακριβώς «χτύπησε» ο κορονοϊός. Την αναλυτική λίστα, δηλαδή, με τα νέα κρούσματα του τελευταίου 24ώρου ανά Περιφερειακή Ενότητα σε όλη την Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, στην Αττική […]